بررسی واکنش لاروهای سن آخر سرخرطومی میوه‌خوار بلوط, Curculio glandium (Col.: Curculionidae)، به نماتدهای بیمارگرحشرات Steinernema bicornutum و Heterorhabditis bacteriophora در شرایط آزمایشگاه

سرخرطومی میوه‌خوار بلوط, Marsham Curculio glandium، آفت میوه‌خوار درختان بلوط در جنگل‌های اغلب نقاط دنیا و ایران می‌باشد که با تغذیه از میوه‌ی این درختان باعث اختلال در تکثیر و زاد‌آوری آن‌ها می‌شود. به دلیل محدودیت کاربرد سموم شیمیایی در عرصه‌های جنگلی و از طرفی لزوم کنترل آفت, تأثیر دو گونه از نماتدهای بیمارگر حشرات جمع‌آوری شده از جنگل‌های منطقه‌ی ارسباران, روی لاروهای سن آخر این آفت در دو دامنه‌ی دمایی در شرایط آزمایشگاه بررسی گردید. در طی این بررسی، ابتدا میزان نفوذ (penetration assay)نماتدهای Steinernema bicornutum و Heterorhabditis bacteriophoraبا مایه‌زنیIJs/ml 4000 و 40 ساعت نگهداری در دمای ºC25 و تشریح لاروهای مرده آفت به ترتیب 55/0% و 6/1% محاسبه گردید. سپس آزمایش واکنش لاروهای آفت در دو دامنه‌ی دمایی ºC24-21 و ºC28-25 با استفاده از غلظت‌های صفر, 150, 250, 500, 1000 و 2000 لارو سن سوم (مرحله‌ی آلوده‌کننده) نماتدها در هر میلی‌لیتر آب مقطر (IJs/ml), در داخل پتری‌دیش‌های 9 سانتی‌متری حاوی کاغذ صافی آغشته به 2 میلی‌لیتر سوسپانسیون از هر گونه نماتد انجام گرفت‌. حداکثر مرگ و میر ایجاد شده توسط S. bicornutum و H. bacteriophoraدر دمایºC 24-21 به ترتیب 25% و 3/58% و در دمای ºC28-25 به ترتیب 5/30% و 5/63% بود. تجزیه‌ی واریانس میزان مرگ و میر لاروهای آفت در تیمارهای مختلف نشان داد که گونه‌ی نماتد, دما و غلظت، تأثیر معنی‌داری بر مرگ و میر داشتند. با افزایش غلظت نماتد، تلفات لاروهای سرخرطومی نیز افزایش یافت. بیشترین میزان نفوذ نماتد به بدن لارو سرخرطومی و بیشترین درصد مرگ و میر آن در هر دو دامنه‌ی دمایی به گونه‌ی H. bacteriophora تعلق داشت. براساس تجزیه‌ی پروبیت, LC50 نماتد H. bacteriophora در دو دامنه‌ی دمایی مورد آزمایش به ترتیب 1331 و 1037 IJs/ml محاسبه گردید. تجزیه‌ی رگرسیون لگاریتم غلظت و پروبیت تعداد لاروهای مرده، رابطه‌ی مثبت و معنی‌داری بین غلظت و مرگ و میر را در هر دو گونه و دامنه‌های دمایی نشان داد. به این ترتیب گونه‌ی H. bacteriophoraدر مقایسه با گونه‌ی S. bicornutum تأثیر بیشتری داشته و جهت بررسی‌های تکمیلی بعدی در شناسایی عامل مؤثر کنترل زیستی آفت پیشنهاد می‌شود.